Overzicht
Historisch overzicht van de instellingen die cijns heffen te Breda.
bewerking dr. Henk Muntjewerff, 2005. ©
m.m.v. drs. Harry Gerritsen.
| Instelling | omschrijving | administrateur | register | uit | opmerking | Rek&ver |
| de heer van Breda,
Nassause Domeinraad (1254-1811) |
herencijns | rentmeester | rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1530-ev | regesten
transcriptie |
|
| Domeinkantoren
(1811-1941) |
ontvanger | 1811-ev | ||||
| Onze-Lieve-Vrouwekerk
(-1415-1590) Grote Kerk (1590-heden) |
die kerke (van Breda), der kercken (van Breda) | kerk- of fabriekmeesters,
1713: rentmeesters, 1893: kerkvoogden |
rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1503-1918
1603-1918 1585, 1650-1834 1811-1880 1584, 1870, 1880 1531-1777 |
bisdom | |
| Kapittel van Breda
(1303-1415-1590), met 12 kanunniken of koorheren |
die capittel (van Breda),
een canonicxprove, decany der kercke van Breda, dekanien tot Breda |
kapitteldeken,
rentmeester |
necrologium
rekening bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
hs. 14936
1486-1507
1303 x |
KB Brussel ONBnr1438 hs.14936 |
bisdom |
| Koralenfonds
(1480-1590) Koorknapen (14 |
de capelle van muysyecke, cantorij,
fonds Van Nispen; fonds Van Galen, de jonge choralen |
heiligegeest-meesters | deken en pastoor | |||
| Pastoorsfonds
(ca.1310-1590) (1) |
pastorye van der kercke van Breda / tot Breda, de pastoir van Breda | rentmeester van het kapittel | rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
ca.1580 |
Paquay |
bisdom |
| Kapelaans van Breda
(-1415-1590) |
die capelaens,
de capellaenen, de gemeyn capellaenen |
1493-1497:
rentmeester der kapellanen |
necrologium
rekening bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
'Cheltenham' |
bisdom | |
| Kapellen in de Onze-Lieve-Vrouwekerk,
zie ook de beneficies. |
een capelrye / cappellanie in der kercke van Breda, de capelryen tot Breda | rentmeester der kapellanen | rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
|||
| Markendaalse Kerk
(rond 1340-1415-1637) Kleine Kerk (1637-begin 19de eeuw) |
die capelle(n) van Merkendael | kapelmeester, kerkmeesters,
1823: rentmeester |
rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1544-1823
1601-1823 1586, 1809-1833 1435, 1469, 1591 ca.1573
1409-1727 |
regesten, 1344-1729 | kerk van Hage? |
| het Gasthuis, Oudemannenhuis
(1246-1415-heden) met sint-Mariekapel (1246-1294-1637) |
het gasthuis, den gasthuse, dat gasthuus, ghasthuys,
(rector) OLV-kapel |
gasthuismeester,
rendant, 1610: rentmeester van het Gasthuis |
rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1545-1959-
1590-1807-1864 1860-1955- 1661
1511-1784, met transfixen |
regesten, 1411-1600 | heer en stad |
| Begijnhof
(1267-1415-heden) met sint-Catharinakapel |
de beghinen (van Breda), sinte Kathelijnendale | meesterse | rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1510-1945
1636-1828 1542-1939 1427, 1570, 1619 1400 1427 1269-1805 |
regesten, 1267-1535 | |
| klooster Grauwe Zusters
(1478-1629), goederen aan Begijnhof |
het Susterhuys der Grauwe Susteren | heiligegeest-meesters
1630: meesteres begijnhof |
rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1630-1715-1773
1653-1677
1629 1663 |
regesten, 1478-1525 | kapittel-deken en pastoor |
| Norbertinessen-klooster Sint-Catharinadal
(1271-1415-heden) met kapel |
de nonnen (van Breda)
nonnenclooster, het oude klooster |
proost (zakelijk directeur),
rentmeester |
rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
zielgelt, 1487
1281-1588 1271-1565 |
regesten,
transcriptie zie Erens, Oorkonden |
|
| Manhuis op de Haagdijk
(1449-1455-1603-1798), verenigd met het Gasthuis |
Manhuis,
manhuismeesters |
regeerders,
1798: rentmeester van het Gasthuis |
rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1545-1799
1722-1807-1864
1455, 1611-1799 |
regesten | stad |
| Stads-Hospitaal op de Oude Vest
(1599-1641-1798), verenigd met het Gasthuis |
Sieck-Gasthuys, hospitaal | 1798:
rentmeester van het Gasthuis |
rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1641-1800
1757-1807-1864 1668-1722 |
stad | |
| Augustinesser-klooster Zwarte Zusters
(1371-1580) met kapel; verpleging van pestlijders |
het Susterhuys der Zwert Susteren,
Oude vrouwen-huis (vanaf 1580) |
heiliggeest-meesters | aalmoezen | |||
| de Beyerd, passantenhuis
(begin 14de eeuw-1581), inkomsten aan Gasthuis, pesthuis (1581-1669), dolhuis (1669-18de eeuw) |
int gasthuys dwelck men noempt den Beyaert | 1568:
gasthuismeester 1610: rentmeester van het Gasthuis |
rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1568-1608-1800 | Gasthuis | |
| devotiekapel Sint-Joost,
beschermheilige tegen de pest (1300-1637) |
sinte Joescapelle,
een capelrie in sint Joostcapelle, heiligegeestmeesters, pestmeester (1532) |
kapelmeester | rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1707-1804
1763-1805
ca.1439 |
||
| devotiekapel Sint-Anthonius | kerk van Hage | |||||
| devotiekapel Sint-Wendelinus (1446-) | de capelle van sinte Wendelyn | rector | begijnhof | |||
| Ridders van sint Jan de Doper, Johannieters
met Sint-Janskapel (1350-1415-1428-) |
die sinte Janscapelle (tot Breda), de heeren van Chantrain | rector,
der heerscap van Sinte Jan = meester |
rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1428
ca.1425 |
Johannieters te Parijs | ter Brake, Alphen? |
| Tafel van de Heilige Geest (-1307-1536)
[het armenfonds van de parochie Breda] |
den heilige gheest (van Breda), die Heilige Geestmeesters, provisoren, regeerders | heiliggeest-meesters | rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
ca.1415
|
kerk en stad | |
| de Huisarmen
(-1536) |
de huysarmen van Breda | |||||
| Aalmoezenierskamer
(1536-1792) [het armenfonds in de stad Breda] |
die Heilige Geestmeesters, armmeesters | rentmeester en
aalmoezeniers 1692: rentmeester |
rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1556-1792
1569-1792 1538-1684 1780-1815
1614,afschriften |
stad en kerk | |
| Roomse Aalmoezenie
(1792-1811) |
regenten | rentmeester | rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1792-1811 | bisdom | |
| Stedelijke Armenzorg
(1811-1853) |
rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1811-1853 | stads-bestuur | |||
| Burgerlijk Armbestuur
(1854-1963) |
armbestuurders | rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1854-1963 | gemeente-bestuur | ||
| Gereformeerd Burgerweeshuis
(1606-heden) |
het arme weeshuys der kercken ende der stad van Breda | rentmeester | rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1610-1780-1887
1610-1780-1887 1610-1780
1463-1782 |
inventaris
1403-1605 |
kerk en stad |
| Gereformeerd Armkinderhuis
(1637-1970) |
armkinderhuys | rentmeester | n.v.b. | geen | kerk en stad | |
| Lazarije, melaatsenverpleging
(eind 15de eeuw-1574) |
heiliggeestmeesters | heiliggeest-meesters | ||||
| de stad Breda | de stad Breda | buiten-burgemeester | rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1725-1803
|
heer | |
| Abdij van Thorn
(-1231-1797), refugiehuis met graanpakhuis in Breda (1331-1606-1797) |
herberg van Thorn, Thoornse marktprijs der rogge | abdis van Thorn, rentmeester | rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
abdis | ||
| Sint Bernhard abdij, Hemiksem bij Antwerpen
(-1271-1345-1415-) |
die van sinte Baernaerts,
sint Bernaards |
rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1345
|
abt | ||
| Abdij van Tongerloo, bij Herentals (12de eeuw-) | rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1362-1463
|
Erens | abt | ||
| Karmelieten van Mechelen (1392-1581)
termijnhuis |
rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1487
|
||||
| Augustijnen van Dordrecht
termijnhuis |
||||||
| Karthuizer-klooster, Geertruidenberg
(1336-1573) |
rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1508, 1561-1562
|
Sanders | |||
| Augustinesser-klooster Vredenberg, Boeimeer (1483-1577), naar Breda (1577-1610), naar Lier (1610-1792) | het nieuwe klooster, met armenhuis; nonnenklooster tot Boeimeer | priorin, rentmeester | rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1483-ev
|
Juten,
bisdom Breda. |
bisdom Breda |
| Kapittel van Turnhout, Sint-Pieterskerk
(-) |
rekening
bijlagen manuaal legger lijst cartularium titels |
1485-1500
|
bisdom |
Rek&ver = Rekening en verantwoording verschuldigd aan.
NB: De stichting 'Het Voormalige Gasthuis' heft nog steeds één cijns op een goed, gebaseerd op de Thornse marktprijs der rogge, welke marktprijs in 2000 door het Bredase stadsbestuur werd vastgesteld op € 11,23 per oude Bredase veertel. (2)
Aantekeningen
1. V.Paquay, 'Breda, Bredanaars en de Onze-Lieve-Vrouwekerk. Religie, devoties en manifestaties voor 1590', in: Jaarboek de Oranjeboom (2002), 14.
2. V. Muntjewerff-van den Hul, Van oude mannen, vrouwen en regenten. Een geschiedenis van het Oudemannenhuis (1246-1954) en het Oudevrouwenhuis (1855-1974) te Breda (Oosterhout, 2002), 60, 91.